  
Κάλαντα
Τα Κάλαντα αποτελούν δημοτικά ευχητικά και εγκωμιαστικά τραγούδια, που ψάλλονται εθιμικά κατ΄ έτος κυρίως την παραμονή μεγάλων θρησκευτικών Εορτών όπως των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς (Αγ. Βασιλείου), των Θεοφανίων, ακόμη και των Βαΐων (ή Λαζάρου).
Διαφορετικού ύφους είναι εκείνα της Μεγάλης Παρασκευής, που είναι λυπητερά και κατανυκτικά.
Κύρια παραδοσιακά μουσικά όργανα, που συνοδεύουν τα κάλαντα είναι το τρίγωνο, το λαούτο, το νταούλι η τσαμπούνα, η φλογέρα. Και, φυσικά, οι χαριτωμένες φωνές των Καλαντιστών.. Στα Επτάνησα, με την αγαπητή τους πολυφωνία, χρησιμοποιούν και ακορντεόν και κιθάρες.
Σκοπός των τραγουδιών αυτών είναι η αναγγελία της Εορτής, που θα ανατείλει την επομένη και συνακόλουθα η ψυχική προετοιμασία των κατοίκων.
Τα κάλαντα ξεκινούν κυρίως με χαιρετισμό, στη συνέχεια αναγγέλλουν τη μεγάλη χριστιανική Εορτή που φθάνει, και καταλήγουν σε ευχές.
Μετά τα «χρόνια πολλά», που επισφραγίζουν τον ύμνο, έρχεται το φιλοδώρημα εκ μέρους του νοικοκύρη, είτε σε χρήματα, είτε σε προϊόντα. Σχετική είναι και η «κουλούρα», που οι νοικοκυρές έχουν ετοιμάσει.
Αυτά τα «φιλέματα», έχουν την έννοια «αποζημίωσης» για τον κόπο των καλαντιστών, αλλά και ενθάρρυνσης, να συνεχίσουν το έθιμο μέσα στα χρόνια, ένα έθιμο, που πήγασε απ'την ελληνορθόδοξη Παράδοση και αποδείχθηκε πραγματικά αξιαγάπητο και ψυχωφελές.
Χαρακτηριστικό στοιχείο των Καλάντων είναι η γλώσσα, στην οποία αυτά ψάλλονται, δηλ. η καθαρεύουσα, πράγμα το οποίο φανερώνει την άμεση καταγωγή τους από τους Βυζαντινούς χρόνους τις Καλένδες του Ιανουαρίου που γιορτάζονταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα.
Σε κάποια νησιά (του Αιγαίου κυρίως) πάνω στη μελωδία των Καλάντων και σε συνέχεια αυτών, ψάλλονται αυτοσχέδιοι στίχοι, ποου δίνουν συμβουλές προς τους άρχοντες ή και παρατηρήσεις για την συμπεριφορά τους και για τη διοίκηση που ασκούν, με σκωπτικό χαρακτήρα. Τέτοιες είναι και οι σχετικές «μαντινάδες» της Κρήτης και τα «κοτσάκια» της Νάξου.
Κεφαλονίτικα κάλαντα πρωτοχρονιάς
Άγιος Βασίλης έρχεται Γενάρης ξημερώνει
ο μήνας που μας έρχεται το χρόνο φανερώνει. Τραλαλά...
Την άδεια γυρεύουμε στο σπίτι σας να μπούμε
τον άγιο με όργανα και με φωνές να πούμε. Τραλαλά...
Εκοίταξα στον ουρανό και είδα δυο λαμπάδες
και με το καλωσόρισες καλές σας εορτάδες Τραλαλά...
Και πάλι ξανακοίταξα και είδα δυο στεφάνια
και με το καληνύχτισμα καλά σας Θεοφάνια. Τραλαλά...
Ας την καλησπερίσουμε τούτην την φαμελίαν
ο Θεός να την πολυχρονά και να' χει την υγείαν.
Βασίλειε θαυματουργέ, ήλθα να σε παινέσω
που στων αγγέλων το χορό βρίσκεσαι εν τω μέσω.
Της Καισαρείας γέννημα, βλαστός Καππαδοκίας
και ποιητής και τελεστής της θείας Λειτουργίας.
Κάμνω λοιπόν καλήν αρχήν επαίνους να συνθέσω
τον Άγιον Βασίλειον για να τον επαινέσω.
Να σας ειπώ τα θαύματα, που έκαμε ατός του,
με του Θεού τη δύναμη, που ήταν βοηθός του.
Από το βιβλίο του Νίκου Πακτίτη: «Κερκυραϊκά Δημοτικά Τραγούδια», Αθήνα 1989.
Κρητικές Μαντινάδες και Ευχές για το Νέο Έτος
Ο νέος χρόνος εύχομαι πολλές χαρές να δώσει,
κι αν ήταν λίγες του παλιού, να του τις συμπληρώσει..
Σου δίνω μόνο δυο ευχές για τον καινούργιο χρόνο,
πάμπλουτος νάσαι στη χαρά και πάμφτωχος στον πόνο.
Τη μέρα της Πρωτοχρονιας χίλιες ευχές χαρίζω,
κι ο χρόνος τούτος να σε βρει χαρούμενα ελπίζω.
Τη μέρα τη Πρωτοχρονιά χίλιες ευχες χαρίζω,
σε φίλους που τους αγαπώ και τους υπολογίζω.
Φύγανε τα Χριστούγεννα και ο χρόνος πάλι αλλάζει
Εύχομαι να κρατά πολλές χαρες να σας μοιράζει!
Όσες ευχές απλόχερα οι άλλοι θα σας πούνε,
εγώ ευχή σας εύχομαι αληθινές να βγούνε.
Τίνος λαού αλφάβητο, τί λέξεις να ταιριάξω,
για να χωρέσουν οι ευχές, που θέλω να σου γράψω.
Όσα λουλούδια ανθίζουνε στην Κρήτη κάθε χρόνο,
τόσες ευχές σας εύχομαι για τον καινούργιο χρόνο.
Τώρα, που άλλαξε η χρονιά και ευχές ο κόσμος δίδει,
εύχομαι κάθε ονειρο αληθινό να γίνει. |
Προβολή άρθρου...
