Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου P.G. 48, 826-827
Οἱ δικαστές ἔχουν (εἶχαν ἐκεῖνο τόν καιρό)πολλά εἴδη βασανιστηρίων· λουριά, μαστίγια, νύχια σιδερένια, μικρά μολυβένιια μαχαίρια, μέ τά ὁποῖα ξύνουν τίς σάρκεςκαί ξεσχίζουν τά μέλη τοῦ σώματος καί τά κρεμοῦν. Ποιός λοιπόν θά ἤθελε νά φέρει τά φονικά αὐτά ὄργανα στό σπίτι του; Ποιός θά καταδέχονταν νά ἐγγίσει τό χέρι τῶν δημίων, πού ἀσχολοῦνται μ' αὐτά, ἤ νά πλησιάσει καί νά δεῖ τά φρικτά τους ἔργα; Δέν τά ἀποστρέφονται οἱ περισσότεροι,μερικοί μάλιστα καί τά φοβοῦνται σάν μαγικά, καί δέν ἀνέχονται οὔτε νά τά ἐγγίσουν οὔτε νά τά ἰδοῦν; Δέν φεύγουν μακρυά ἀπό αὐτά;Δέν στρέφουν ἀλλοῦ τό βλέμμα τους; Λοιπόν, τέτοιο βδελυκτό καί ἀπαίσιο ὄργανο ἦταν προηγουμένως καί ὁ Σταυρός καί μάλιστα πολύ φοβερώτερο ἀπό τά ἄλλα.Γιατί, ὅπως τό εἶπα καί ἄλλοτε, ὁ Σταυρός δέν ἦταν ἁπλῶς σύμβολο θανάτου, ἀλλά θανατόυ πού ἐθεωρεῖτο κατάρα. Πές μου λοιπόν πῶς ἔγινε τώρα αὐτός ὁ Σταυρός τόσο περιζήτητος ἀπό ὅλους καί τόσο ποθητός σέ ὅλους κασί προτιμότερος ἀπό τ' ἄλλα;
Αὐτό δέ τό ξύλο, στό ὁποῖο ἐξαπλώθηκε τό ἅγιο σῶμα τοῦ Κυρίου καί καρφώθηκε, πῶς εἶναι τώρα τόσο ἀξιοζήλευτο καί ποθητό σέ ὅλους; Παίρνουν μάλιστα ἕνα μικρό τεμάχιο ἀπό τό τίμιο ἐκεῖνο ξύλο πολλοί ἄνθρωποι καί τό βάζουν σέ χρυσή θήκη, καί τό κρεμοῦν στό λαιμό τους ἄνδρες καί γυναῖκες καί στολίζονται μ' αὐτό,μολονότι ἦταν σύμβολο καταδίκης καί τιμωρίας;... Ἡ ἀπάντηση βρίσκεται στό ὅτι τό σύμβολο αὐτό τοῦ θανάτου (δέν θά παύσω νά τό λέω αὐτό συνεχῶς) ἔγινε πλέον ὑπόθεση καί αἰτία πολλῆς εὐλογίας καί τεῖχος ποικίλης ἀσφάλειας. Ἔγινε θανάσιμη πληγή τοῦ Διαβόλου, χαλινάρι τῶν δαιμόνων, φίμωτρο τῆς δύναμης τῶν ἐχθρῶν. Αὐτό τό τίμιο ξύλο ἐθανάτωσε τό θάνατο, αὐτό ἔσπασε καί διάλυσε τίς χάλκινες πύλες τοῦ Ἅδη... Ὅσα δέν μπόρεσαν νά κατορθώσουν ἡ Ἐρυθρά θάλασσα, πού σχίστηκε θαυματουργικά γιά νά περάσει ὁ λαός τοῦ Θεοῦ, καί οἱ πέτρες ράγισαν κι ἔτρεξε ἀπό μέσα τους νερό γιά νά ξεδιψάσουν οἱ Ἰσραηλίτες, καί ὁ ἄνεμος πού ἄλλαζε κατεύθυνση ἀναλόγως πρός τίς ἀνάγκες τοῦ Ἰσραήλ, καί τό μάννα πού ἐπί σαράντα ὁλόκληρα χρόνια μοιραζόταν σέ τόσες χιλιάδες ἀνθρώπων· Ὅσα δέ μπόρεσαν νά κατορθώσουν ὁ Νόμος τοῦ Μωϋσῆ καί τ' ἄλλα ἐκπληκτικά θαύματα, πού ἔγιναν στήν ἔρημο καί στήν Παλαιστίνη, αὐτά τά κατόρθωσε ὁ Σταυρός, ὄχι δέ μόνο σ' ἕνα ἔθνος ἀλλά σ' ὅλη τήν οἰκουμένη... Τά κατόρθωσε δέ καί τά ἔκαμε εὔκολα ὅλα αὐτά μέ τό θάνατο τοῦ σταυρωθέντος σ' αὐτόν Κυρίου. Τή δέ δύναμη τοῦ Σταυροῦ δέν τή φανερώνουν μόνο αὐτά, ἀλλά καί ὅσα ἀκολούθησαν κατόπιν. Διότι τήν οἰκουμένη, πού ἦταν μέχρι τότε στεῖρα καί ἄγονη ὡς πρός τίς ἀρετές, τήν ἀνάδειξε ὁ Σταυρός ξαφνικά Παράδεισο, κῆπο πνευματικό καί μητέρα πολύ τεκνη.
Αὐτό δέ τό ξύλο, στό ὁποῖο ἐξαπλώθηκε τό ἅγιο σῶμα τοῦ Κυρίου καί καρφώθηκε, πῶς εἶναι τώρα τόσο ἀξιοζήλευτο καί ποθητό σέ ὅλους; Παίρνουν μάλιστα ἕνα μικρό τεμάχιο ἀπό τό τίμιο ἐκεῖνο ξύλο πολλοί ἄνθρωποι καί τό βάζουν σέ χρυσή θήκη, καί τό κρεμοῦν στό λαιμό τους ἄνδρες καί γυναῖκες καί στολίζονται μ' αὐτό,μολονότι ἦταν σύμβολο καταδίκης καί τιμωρίας;... Ἡ ἀπάντηση βρίσκεται στό ὅτι τό σύμβολο αὐτό τοῦ θανάτου (δέν θά παύσω νά τό λέω αὐτό συνεχῶς) ἔγινε πλέον ὑπόθεση καί αἰτία πολλῆς εὐλογίας καί τεῖχος ποικίλης ἀσφάλειας. Ἔγινε θανάσιμη πληγή τοῦ Διαβόλου, χαλινάρι τῶν δαιμόνων, φίμωτρο τῆς δύναμης τῶν ἐχθρῶν. Αὐτό τό τίμιο ξύλο ἐθανάτωσε τό θάνατο, αὐτό ἔσπασε καί διάλυσε τίς χάλκινες πύλες τοῦ Ἅδη... Ὅσα δέν μπόρεσαν νά κατορθώσουν ἡ Ἐρυθρά θάλασσα, πού σχίστηκε θαυματουργικά γιά νά περάσει ὁ λαός τοῦ Θεοῦ, καί οἱ πέτρες ράγισαν κι ἔτρεξε ἀπό μέσα τους νερό γιά νά ξεδιψάσουν οἱ Ἰσραηλίτες, καί ὁ ἄνεμος πού ἄλλαζε κατεύθυνση ἀναλόγως πρός τίς ἀνάγκες τοῦ Ἰσραήλ, καί τό μάννα πού ἐπί σαράντα ὁλόκληρα χρόνια μοιραζόταν σέ τόσες χιλιάδες ἀνθρώπων· Ὅσα δέ μπόρεσαν νά κατορθώσουν ὁ Νόμος τοῦ Μωϋσῆ καί τ' ἄλλα ἐκπληκτικά θαύματα, πού ἔγιναν στήν ἔρημο καί στήν Παλαιστίνη, αὐτά τά κατόρθωσε ὁ Σταυρός, ὄχι δέ μόνο σ' ἕνα ἔθνος ἀλλά σ' ὅλη τήν οἰκουμένη... Τά κατόρθωσε δέ καί τά ἔκαμε εὔκολα ὅλα αὐτά μέ τό θάνατο τοῦ σταυρωθέντος σ' αὐτόν Κυρίου. Τή δέ δύναμη τοῦ Σταυροῦ δέν τή φανερώνουν μόνο αὐτά, ἀλλά καί ὅσα ἀκολούθησαν κατόπιν. Διότι τήν οἰκουμένη, πού ἦταν μέχρι τότε στεῖρα καί ἄγονη ὡς πρός τίς ἀρετές, τήν ἀνάδειξε ὁ Σταυρός ξαφνικά Παράδεισο, κῆπο πνευματικό καί μητέρα πολύ τεκνη.
